Kiom socialisma estis la reala socialismo?

"La opinioj pri tio, kio envere estis la socio, plej ofte nomata
reala socialismo, larĝe disas: ĉu tute ne socialismo aŭ la malo
de socialismo, ŝtatsocialismo aŭ partisocialismo, ŝtatkapitalismo
aŭ deformita socialismo, transira socio aŭ simple diktatoreco
kaj maljustoŝtato? Ankaŭ sinceraj adeptoj kaj defendantoj de la
socialismo ofte ne scias, kiel ili taksu, karakterizu kaj nomu la
estintan realan socialismon. Ĉe ili la skalo etendiĝas de senkondiĉa
senkritika defendo ĝis kompleta distanciĝo kaj kondamno,
kelkfoje ankaŭ formulante, ke tio ankoraŭ ne estis "ĝusta" socialismo,
do supozeble "malĝusta". Kun tiu sinteno kongruas
ankaŭ la opinio de plimulto de iom aĝaj eksaj GDR-civitanoj,
ke la socialismo estis bona ideo, sed ne ĝuste realigita, laŭ la
rezulto de antaŭ nelonge farita enketo. Sed en kio eblas distingi,
kio estas ĝusta kaj kio malĝusta socialismo? Bedaŭrinde simpla
respondo, kiu konas nur ĝustan aŭ malĝustan, ne solvas la
problemon, ĉar tiom kompleksaj historiaj evoluprocezoj kiel la
estiĝo de nova sociformacio ne premeblas en la skemon de
simplaj pens-determinoj. Ĉi tie necesas dialektika, historimateriisma
aliro, kiu konsideras la komencajn kondiĉojn de tiuevoluo, taksas la objektivajn eblecojn, kiuj rezultas el tiuj kondiĉoj, kaj poste konkrete esploras la iom-post-ioman procezon
de formiĝo de tiu nova socio kaj ekzamenas, kiel kaj kun
kiuj rezultoj la objektivaj eblecoj estis transformitaj en realon,
kaj ankaŭ kial tio sukcesis nur nesufiĉe. En la sekvo, sur tiu ĉi
vojo de konkreta-historia analizo, mi provos proksimiĝi al la
ekkono kaj laŭfakta taksado de la reala socialismo [...]."

(El la antaŭparolo de la aŭtoro)